Ο Ηλίας Βενέζης και οι ψαράδες της Θερμής

@ Στον Ηλία Βενέζη και στις σχέσεις του με τη Θερμή είναι αφιερωμένος ένας από τους 12 μήνες του φετινού ημερολογίου του Δ.Σ. Λουτρόπολης Θερμής, που έγινε με υλικό από το πρόγραμμα «Ψηφιοποιώ την ιστορία του τόπου μου».

@ Ο Ηλίας Βενέζης ήταν φίλος της Θερμής και την επισκεπτόταν τακτικά από τότε, που γύρισε από την αιχμαλωσία στα τάγματα εργασίας στη Λέσβο το 1923 μέχρι τις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Κάποια από τα διηγήματά του έχουν ήρωες της περιοχής. Ένα από αυτά είναι και το «Το Λιός».

@ Το "Λιος" εκδόθηκε το 1928. Στο αρχικό κείμενο μάλιστα τονίζονται οι αντιθέσεις ανάμεσα σε πλούσιους παραθεριστές της περιοχής (κυρίως του Σάρλιτζα) και τους φτωχούς βιοπαλαιστές, - ένδειξη ότι ο συγγραφέας επισκεπτόταν τακτικά την περιοχή και γνώριζε την ζωή της.

@ Το 1932 ο Ηλίας Βενέζης μετατίθεται στην Αθήνα διατηρώντας όμως τις επαφές του και με τους Μυτιληνιούς και με τη Λέσβο. Τη δεκαετία του 1950 έκανε επίσης διακοπές στο Σάρλιτζα της Θερμής, όπως κι ο Στράτης Μυριβήλης. Οι Θερμιώτες θυμούνται τον Μυριβήλη σοβαρό και απλησίαστο και τον Βενέζη ζεστό, πρόσχαρο και με πολύ χιούμορ.

@ Απόδειξη των σχέσεων που είχε με τη Θερμή ο συγγραφέας είναι το εισαγωγικό του σημείωμα στο περιοδικό «Νέα Εστία» το 1961 για το διήγημα «Το Λιός : «Ξαναδιάβασα αυτές τις σελίδες -σημειώνει - τις προάλλες στη Θερμή της Λέσβου, ένα ψαρολίμανο, κάτω απ’ τον αιωνόβιο πλάτανο, όπου τις έγραψα.Ύστερα από τόσα χρόνια ξαναβλέπω πόσο αυτές οι σελίδες δεν έχουν διόλου μίσος, κι ας γράφτηκαν όταν η πληγή ήταν ανοιχτή. Αισθάνομαι γι’ αυτό ησυχία πολλή».

# Το Λιός : Η ανθρωπιά σε πρώτο πλάνο

@ Το ψάρεμα ανάμεσα στη Λέσβο και τις τουρκικές ακτές δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση. Οι ψαράδες του νησιού έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικοί, γιατί κινδύνευαν να συλληφθούν για «ψύλλου πήδημα» από την τουρκική ακτοφυλακή. Τον Βενέζη τον απασχόλησε ιδιαίτερα το θέμα αυτό, καθώς ερχόταν συχνά στη Θερμή και το κουβέντιαζε με τους ψαράδες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν πρόσφυγες.

@ Στο «Λιός» (όνομα μιας βραχονησίδας μεταξύ της Λέσβου και της τουρκικής ακτής) παρακολουθούμε Μυτιληναίους φτωχούς ψαράδες ν’ αλιεύουν άφθονα ψάρια, πρώτης ποιότητας, με τον κίνδυνο όμως να συλληφθούν από τους Τούρκους, αφού το ξερονήσι αυτό τους ανήκει από το 1922.

@ Ο Πανταλόνας, πρόσφυγας Αϊβαλιώτης ψαράς στη Λέσβο, είναι προστάτης μιας φτωχοφαμελιάς και επειδή έχει πληροφορηθεί πως στ’ ανοιχτά υπάρχει χοντρό ψάρι, αποφασίζει να ξανοιχτεί με δύο συντρόφους κοντά στις μικρασιατικές ακτές. Τα πράγματα πηγαίνουν κατ’ ευχήν. Τα παραγάδια τραβάνε πλούσιο ψάρι. Την τελευταία στιγμή, όμως, οι φρουροί τους αντιλαμβάνονται. Οι σύντροφοί του ξεφεύγουν αλλά, ο Πανταλόνας όχι.

@ Οι φρουροί, πρέπει να τον παραδώσουν στις τουρκικές αρχές. Όμως την τελευταία στιγμή, με την επιμονή των τουρκοκρητικών, ο Ανατολίτης φρουρός υποχωρεί και ο Πανταλόνας αφήνεται ελεύθερος. Έτσι, επιστρέφει με τη βάρκα του γεμάτη ψάρι, καθώς είναι άλλες οι προτεραιότητες στις απλές ψυχές των ψαράδων, από τις επιταγές των κρατών τους.